วิชา ธรรม ๑

คาบที่ ๓ อริยสัจ :
สรุป "พุทธธรรม" ลงในอริยสัจ

<< หลักสูตร ตามพระใหม่ ไปเรียนธรรม < หน้าแรกของรายวิชา ธรรม ๑

ใจความพุทธธรรม บทที่
: 17
จำนวนสื่อการเรียนรู้ด้วยตนเอง
: 6 สื่อ/กิจกรรม
ตัวอย่างเนื้อหา
: กิจที่พึงกระทำต่ออริยสัจแต่ละข้อ คืออะไร ?
: ความอยาก เป็นบาป ใช่หรือไม่ ?
: ฉันทะ เป็นปัจจัยสู่ความพ้นทุกข์ได้อย่างไร ?

สิ่งสำคัญยิ่งอย่างหนึ่งเกี่ยวกับอริยสัจ คือ การรู้ และทำหน้าที่ต่ออริยสัจแต่ละข้อให้ถูกต้อง ในการแสดงอริยสัจ ก็ดี ในการปฏิบัติธรรมตามหลักอริยสัจ ก็ดี จะต้องให้อริยสัจแต่ละข้อสัมพันธ์ตรงกันกับหน้าที่หรือกิจต่ออริยสัจข้อนั้น จึงจะชื่อว่าเป็นการแสดงอริยสัจ และเป็นการปฏิบัติธรรมโดยชอบ มิฉะนั้น จะทำให้เกิดความผิดพลาด ทั้งในความเข้าใจ และการประพฤติปฏิบัติ

(พุทธธรรมออนไลน์ หน้า 889)

สื่อการเรียนรู้

อ่าน "ทุกข์สำหรับเห็น แต่สุขสำหรับเป็น" (หน้า 2 - 21)

20 หน้า

- ถึงจะเล่าเรียนจบหลัก ถ้าไม่รู้จักหน้าที่ต่ออริยสัจก็ปฏิบัติไม่ถูก และไม่มีทางบรรลุธรรม
- พุทธศาสนาสอนให้เห็นทุกข์ แต่ให้เป็นสุข คือทุกข์สําหรับเห็น แต่สุขสําหรับเป็น

ศึกษาจากการบรรยายเรื่อง "อริยสัจ 4"

30 นาที

อริยสัจ 4 และกิจต่ออริยสัจ (ช่วงที่ 46:53 - 1:15:30)
(คลิกเพื่อดาวน์โหลด เอกสารประกอบการบรรยาย ชุดที่ 3)

อ่าน/ฟัง หนังสือ เรื่อง "มองดู ฉันทะ-ตัณหา ไล่มาตั้งแต่เจงกิสข่าน"

(อ่าน หน้า 1 - 18 หรือ ฟังเสียงอ่านหนังสือ)

18 หน้า

"ฉันทะ คือ ความอยากให้สิ่งนั้นๆอยู่ในภาวะที่ดีงามสมบูรณ์ของมัน แล้วก็อยากรู้อยากทำให้มันดีงามสมบูรณ์อย่างนั้น แปลง่ายๆว่า ใจรัก อยากทำ
ตัณหา คือ ความอยากได้อยากเอาสิ่งนั้นๆมาเสริมขยายปรนเปรออัตตาของเรา จึงอยากเสพ อยากอวด อยากโอ่ อยากโก้ อยากบำรุงบำเรอ"

อ่าน หนังสือพุทธธรรม "บทที่ 17 บทสรุป อริยสัจ 4"

33 หน้า

(หรือเลือก คลิกเพื่อฟังเสียงอ่าน)

ฝึกปฏิบัติ เจริญสติ สังเกตรูปนาม พร้อมฟังธรรมบรรยาย

50 นาที

- ธรรมบรรยาย เรื่อง "ทุกข์ และความดับทุกข์" โดยพระภาวนาเขมคุณ (หลวงพ่อสุรศักดิ์ เขมรังสี) (50 นาที)

ฝึกสังเกต และจัดการ "ทุกข์" ในชีวิตประจำวัน

60+ นาที

คลิกเพื่อศึกษาเพิ่มเติมเรื่อง "หลักการจัดการปัญหา ตามแนวอริยสัจ 4"

การเรียนรู้เชิงลึก (optional)

- ธัมมจักกัปปวัตนสูตร (บทสวดมนต์แปล พร้อมคลิปเสียง / พระไตรปิฎกไทย / พระไตรปิฎกบาลี)
- วิธีคิดแบบแก้ปัญหา: วิธีคิดแบบอริยสัจ กับ วิธีคิดแบบวิทยาศาสตร์ (บันทึกพิเศษท้ายบท หนังสือพุทธธรรม บทที่ 13)
- หนังสือ "พุทธศาสนาในฐานะเป็นรากฐานของวิทยาศาสตร์"
- การบรรยายชุด "ตามรอย.. พุทธธรรม" เรื่อง อริยสัจ (youtube | podcast)

ทบทวนบทเรียน ทำแบบฝึกหัด

แหล่งศึกษา ค้นคว้าเพิ่มเติม

ธรรมบรรยาย ชุด

ตามพระใหม่ ไปเรียนธรรม
_________

ตอนที่ 20
อะไรกันคนไทย ยังไม่รู้จักว่าสันโดษอย่างไหนดี อย่างไหนไม่ดี

ตอนที่ 21
อย่าเอาความอยากที่ชั่วร้ายมาปะปน ความอยากที่เป็นกุศลนั้นเราต้องมี

ตอนที่ 42
แม้จะพูดถึงอริยสัจสี่กันสักเท่าไร ก็ไม่มีทางเข้าใจ ถ้าไม่รู้หลักหน้าที่ต่ออริยสัจ

ตอนที่ 43
ก่อนจะเข้าเนื้อ มาดูหนังอริยสัจกันก่อน

ถ้าเก่งจริง ต้องเอาประโยชน์จากทุกข์ภัยให้ได้
_________

...เป็นธรรมดาของธรรมชาติมนุษย์อย่างหนึ่ง สำหรับปุถุชนซึ่งไม่ได้รับการพัฒนาเพียงพอว่า มนุษย์นั้นจะลุกขึ้นดิ้นรนขวนขวายเมื่อมีทุกข์ภัยคุกคาม พอโดนทุกข์บีบคั้นหรือถูกภัยคุกคามก็นิ่งเฉยอยู่ไม่ได้ นอนไม่ได้ ต้องลุกขึ้นดิ้นรนหาทางแก้ไข ตอนนี้แหละจะเกิดพลัง และคนจะเริ่มเดินหน้าก้าวต่อไปก็ตอนนี้เอง...

นักพัฒนาที่แท้ เจอทุกข์ยิ่งได้ธรรม เจอปัญหายิ่งได้ปัญญา
_________

...เมื่อประสบโลกธรรมที่เป็นฝ่ายดีงาม ที่น่าปรารถนา คนที่ไม่ได้พัฒนาตัวเอง ไม่รู้ธรรม ก็หลงใหลไปตามสิ่งเหล่านั้น มัวเมา

บางที มัวแต่ลุ่มหลงมัวเมาในการได้ และในความเจริญงอกงามเหล่านั้น สิ่งที่น่าปรารถนาเหล่านั้น สิ่งที่เป็นความเจริญรุ่งเรืองนั้น กลับกลายเป็นโทษต่อตัวเอง เพราะความหลงใหลมัวเมานั้น ทำให้ชีวิตตกต่ำลง หรือกลับใช้ทรัพย์ ยศ อำนาจในการเบียดเบียนข่มขู่ ตลอดจนดูถูกดูแคลนผู้อื่น เป็นต้น...

สำหรับผู้ใฝ่เสพ การทำงานคือความทุกข์ สำหรับผู้ใฝ่สร้างสรรค์ การทำงานคือความสุข
_________

... คนเราเกิดมามีอินทรีย์ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไว้รับรู้และรู้สึก สำหรับด้านความรู้สึกจะนำไปสู่การเกิดความอยากประเภทกิเลสตัณหา คืออยากเสพ เช่น เมื่อได้ลิ้มรสอาหาร จะรู้สึกอร่อยหรือไม่อร่อย ถ้าอร่อยก็อยากกินอีก ถ้าไม่อร่อย ก็อยากจะเลิกหรือเลี่ยงหนี ความอยากประเภทนี้ คือตัณหา ซึ่งเกิดขึ้นโดยไม่ต้องมีความรู้ เรียกว่ามีอวิชชาเป็นตัวเอื้อ อวิชชากับตัณหาไปด้วยกัน

ถ้าการศึกษาเริ่มต้นคือคนเริ่มพัฒนา ก็จะมีการเรียนรู้เช่น ด้วยการตั้งคำถามว่าเรากินเพื่ออะไร เมื่อถามว่าเรากินเพื่ออะไร ก็มีการคิดพิจารณา และปัญญาก็เริ่มมา แล้วก็จะได้คำตอบทางปัญญาว่า กินเพื่อให้ร่างกายแข็งแรงมีสุขภาพดี ไม่ใช่กินเพียงเพื่ออร่อย แล้วความรู้นี้ก็จะทำให้เราปรับพฤติกรรมการกินทันที ...

แบบฝึกหัด

1

คำถาม พื้นฐาน

1.1 “พุทธธรรม” สรุปลงในหลักอริยสัจ อย่างไร
1.2 กิจที่พึงกระทำต่ออริยสัจแต่ละข้อ คืออะไร
1.3 ตัณหา และฉันทะ ต่างกันอย่างไร
1.4 เมื่อรู้เหตุของทุกข์แล้ว จะมีวิธีกำจัดเหตุแห่งทุกข์ได้อย่างไร

2

คำถาม ประยุกต์

2.1 อริยสัจ เป็นธรรมสำหรับแก้ปัญหาชีวิตประจำวัน
หรือเป็นธรรมสำหรับการบรรลุนิพพาน
2.2 ความอยาก เป็นบาป ใช่หรือไม่
2.3 สันโดษ เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนา จริงหรือไม่
2.4 ฉันทะ เป็นปัจจัยสู่ความพ้นทุกข์ได้อย่างไร

3

แบบฝึกหัด ชวนสังเกต

3.1 การกำหนดรู้ทุกข์ในชีวิตจริง
มีอุปสรรคอย่างไรบ้าง
3.2 ยกตัวอย่าง "ปัญหา" ในชีวิตจริง ที่สังเกตพบ
และขณะที่สังเกตเห็นปัญหาเช่นนั้น
มักมีความรู้สึก สุข หรือทุกข์
3.3 ยกตัวอย่างการจัดการปัญหาในชีวิตจริง
ตามหลักอริยสัจ